De geschiedenis van een woonhuis

Vondelstraat 32, een van de eerste huizen buiten de Singelgracht, werd rond 1870 door de aannemer nog op het gevoel gebouwd. De latere huizen verderop zijn wel onder architectuur gebouwd, omdat de gemeente ondertussen als voorwaarde voor een bouwvergunning een tekening van een architect verplicht stelde.

Deze aardige anekdote las ik in een verhaal van Macella Blok, initiatiefnemer van het naburige stadsdorp Vondelhelmers. Na haar pensionering startte ze een groots project. Zij wilde de geschiedenis van haar woonhuis, Vondelstraat 32, vanaf de bouw in 1870 tot in onze tijd beschrijven.
Het is geen fysiek boekje geworden, maar naar de geest van de moderne tijd een internetuitgave. Zo is er door de tekst heen ruimte voor linkjes naar foto’s en filmpjes over oud Amsterdam en andere documenten. Hoewel de Vondelstraat ouder is dan onze buurt en ook andersoortig van karakter, zie ik sterk de link met de geschiedenis van waar wij wonen.
Wie in ons Stadsdorp beschrijft zijn huis op zo’n manier?

Ik heb gefascineerd zitten lezen en kijken. Bijvoorbeeld naar een filmpje van de ANWB uit 1920. Voorop een tram gemonteerd laat de camera je door het Amsterdam van die tijd rijden. Het is bedoeld om te laten zien wat verkeerd en wat goed verkeersgedrag is. Voor de kijker in onze tijd levert het een mooi straatbeeld uit een tijd dat er nog maar enkele auto’s rijden. De straat, waar maar weinig regels lijken te gelden, krioelt van de voetgangers, fietsers, handkarren en door paarden getrokken wagens. Het deed me erg denken aan … de binnenstad van nu waar het ook krioelt van voetgangers en fietsers die de verkeersregels aan hun laars lappen en waar de auto noodgedwongen een secundaire rol vervult. Het zette me opnieuw aan het nadenken over de geschiedenis van onze stad. Hoezeer bijna alles en niet alleen in deze stad bepaald is (geweest) door de eisen van de automobiliteit.

Daarnaast zet Marcella de achtereenvolgende bewoners van Vondelstraat 32 in het licht en neemt telkens de tijd om een beeld te schetsen van de tijd en van het Amsterdam waarin die mensen leefden. De inwonende dienstboden, het gaslicht, visites ontvangen en afleggen – dit was de wereld van de eerste bewoners. Toen Amsterdam in de jaren 1870 uitbreidde rond de Singelgracht (de stad werd niet meer gezien als een vesting) waren er nog lange tijd geen bruggen naar de nieuwe bebouwing. Dus voeren er overal pontjes, bijvoorbeeld ook van de Leidsekade naar wat nu de Nassaukade is. Er is zelfs een filmpje van dat pontje dat tot ver in de 20^e eeuw functioneerde.

Het is een verslag dat je niet in een keer leest, maar je langere tijd kan bezig houden. Via deze link kan je de uitgave aanvragen.

Gijs Kalsbeek